Wprowadzenie do słowotwórstwa w trybie rozkazującym w języku niderlandzkim
Ta lekcja na poziomie A2 skupia się na słowotwórstwie i porządku wyrazów w zdaniach rozkazujących (gebiedende wijs) po niderlandzku. Nauczysz się, jak poprawnie układać zdania, kiedy używasz rozkazów, a także poznasz różnice w obecności lub braku podmiotu w zależności od formy gramatycznej oraz osoby, do której się zwracasz.
Podstawowy szyk zdania w trybie rozkazującym
W trybie rozkazującym kolejność wyrazów zwykle wygląda następująco:
- 1. miejsce: czasownik (w formie rozkazującej)
- 2. miejsce: podmiot (jeśli występuje, np. u, jullie)
- 3. miejsce: reszta zdania
Przykłady:
- Werk samen! (Pracujcie razem!)
- Gaat u naar binnen! (Proszę wejść do środka - forma grzecznościowa „u”)
- Helpen jullie mij! (Pomóżcie mi!)
Wyjątki i szczegóły
W formach twierdzących z jij podmiot często jest pomijany. Na przykład zamiast Jij ga zitten poprawnie jest Ga zitten.
W przeczeniach kolejność zmienia się nieco: czasownik stoi na pierwszym miejscu, następnie może wystąpić podmiot, potem przeczenie niet lub geen, a na końcu reszta zdania. Przykład:
Doe de deur niet open! (Nie otwieraj drzwi!)
Przy zwrotach w formach grzecznościowych u i wieloosobowych jullie podmiot jest obowiązkowo na drugim miejscu.
Przydatne słowa i wyrażenia
- Werk - praca (tryb rozkazujący: „Werk!” - pracuj!)
- Gaan - iść (np. „Ga zitten” - usiądź)
- Helpen - pomagać (np. „Helpen jullie mij” - pomóżcie mi)
- Niet - nie (przeczenie stosowane w negatywnych rozkazach)
Różnice między niderlandzkim a polskim
W języku polskim tryb rozkazujący zwykle zaczyna się od czasownika i nie wymaga wyraźnego podmiotu, gdyż jest on zrozumiały z kontekstu albo formy czasownika (np. "Usiądź!", "Pomóż mi!"). W niderlandzkim w trybie rozkazującym podmiot jest pomijany w drugiej osobie liczby pojedynczej (jij), natomiast jest konieczny przy formach grzecznościowych (u) i liczbie mnogiej (jullie), co jest ważne do zapamiętania przy tworzeniu zdań.
Przydatne zwroty i ich polskie odpowiedniki w trybie rozkazującym:
- Ga zitten! – Usadź się!
- Doe het raam open! – Otwórz okno!
- Werk samen! – Pracujcie razem!
- Helpen jullie mij! – Pomóżcie mi!
- Doe de deur niet open! – Nie otwieraj drzwi!