W tej lekcji poznasz specjalne polskie litery, takie jak ą (wąż), ł (Łódź) czy ź (źrebak), oraz zasady intonacji i akcentu, kluczowe dla poprawnej wymowy.
  1. Specjalne litery w języku polskim: „ą”, „ć”, „ę”, „ł”, „ń”, „ś”, „ź”, „ż” – mają odrębną, charakterystyczną wymowę.
  2. Wymawiamy tak samo, ale zapisujemy inaczej: „ó / u”, „ż / rz”, „h / ch”, „ć / ci”, „dź / dzi”, „ś / si”, „ź / zi”.
  3. Intonacja w pytaniach tak/nie: podnosimy głos na końcu zdania.
  4. Akcent wyrazowy: zwykle pada na przedostatnią sylabę.

Special Polish letters

ą: wąż
nasal vowel, similar to French sounds
ł: Łódź
pronounced like English "w"
ź: źrebak
soft consonant /ʑ/, similar to French "j" in "jour"
ę: zęby
nasal vowel, similar to French sounds
ń: koń
soft consonant /ɲ/, similar to Spanish "ñ"
ż: żaba
hard consonant /ʐ/, like in English "measure"
ć: ćma
soft consonant /t͡ɕ/
ś: środa
soft consonant /ɕ/, like "sh" in "sheep", but softer
 

Same pronunciation – different spelling

ó: stółu: but
ż: żabarz: rzeka
h: historiach: chleb
ć: ćmaci: ciasto
dź: dźwigdzi: dziecko
ś: środasi: siostra
ź: źrebakzi: ziemia

Wyjątki!

  1. „rz” i „ż” mają tę samą wymowę (/ʐ/), ale zmieniają znaczenie słowa. Przykład: morze (sea) – może (maybe)

  2. Czasami akcent pada na trzecią lub czwartą sylabę od końca. Przykład: zrobiliśmy, widzieliście

Ćwiczenie 1: Wielokrotny wybór

Instrukcja: Wybierz poprawne rozwiązanie

1. Jak się nazywasz? Zacznij od pierwszej litery swojego _______.


2. Moje imię zaczyna się na literę __, która jest częścią polskiego alfabetu.


3. W polskim alfabecie jest dwuznak 'sz', który wymawiamy jak pojedynczy dźwięk ___.


4. Znaki diakrytyczne, takie jak __ czy ś, zmieniają wymowę polskich słów.


5. Litera ż wymawia się tak samo jak dwuznak __, ale zmienia znaczenie słowa.


6. Zapytaj: 'Czy twoje imię zaczyna się na literę __?'.


Wprowadzenie do wymowy, intonacji i akcentu w języku polskim

W tej lekcji poznasz podstawy wymowy polskich liter ze znakami diakrytycznymi, które nadają językowi polskiemu jego charakterystyczne brzmienie. Zrozumiesz także zasady intonacji w pytaniach oraz zasady akcentowania wyrazów w codziennej komunikacji.

Specjalne litery i ich wymowa

Polski alfabet zawiera kilka liter z kreskami i ogonkami, które zmieniają wymowę podstawowych samogłosek i spółgłosek. Oto najważniejsze z nich:

  • ą – samogłoska nosowa, podobna do francuskiego dźwięku w vin, np. w słowie wąż
  • ę – druga samogłoska nosowa, np. w zęby
  • ł – wymawiana jak angielskie „w”, np. Łódź
  • ź – miękka spółgłoska /ʑ/, podobna do francuskiego „j” w jour, np. źrebak
  • ń – miękka spółgłoska /ɲ/, jak hiszpańskie „ñ”, np. koń
  • ż – twarda spółgłoska /ʐ/, przypominająca angielskie „s” w measure, np. żaba
  • ć i ś – miękkie spółgłoski, odpowiednio /t͡ɕ/ i /ɕ/, np. ćma, środa

Litery wymawiane tak samo, ale pisane różnie

W polskim zdarzają się litery i dwuznaki, które brzmią identycznie, choć różnią się zapisem. Warto je zapamiętać, ponieważ często zmieniają znaczenie słowa:

  • ó i u – np. stół i but
  • ż i rz – oba wymawiane /ʐ/, np. żaba i rzeka
  • h i ch – np. historia i chleb
  • ć i ci – np. ćma, ciasto
  • i dzi – np. dźwig, dziecko
  • ś i si – np. środa, siostra
  • ź i zi – np. źrebak, ziemia

Intonacja w pytaniach

W pytaniach zamkniętych (tak/nie) głos zwykle unosi się na końcu zdania. To pomaga rozpoznać pytanie słuchaczowi. Na przykład:

Czy masz czas? (intonacja rosnąca na „czas”)

Akcent wyrazowy

W języku polskim akcent pada najczęściej na przedostatnią sylabę słowa. Przykłady to:

  • ma-LO-wać
  • ko-MU-ni-kat

Wyjątki zdarzają się, zwłaszcza w wyrazach wielosylabowych, gdzie akcent może przesunąć się na trzecią lub czwartą sylabę od końca, jak w zrobi-LI-śmy lub widzie-LI-ście.

Różnice między polskim a innymi językami

Dla osób uczących się polskiego z polskim jako językiem instrukcji ważne jest zrozumienie, że wiele znaków diakrytycznych zmienia wymowę podstawowych liter. Na przykład, „ł” w polskim jest wymową zbliżoną do angielskiego „w”, co różni się od innych języków słowiańskich. Podobnie miękkie spółgłoski takie jak „ń”, „ś” czy „ź” są charakterystyczne dla polskiego.

Przydatne słowa i wyrażenia do praktyki

  • Wąż – pokazuje nosową samogłoskę „ą”
  • Łódź – przykład litery „ł” wymawianej jak angielskie „w”
  • Źrebak – zawiera miękkie „ź”
  • Koń – zawiera miękkie „ń”
  • Żaba – przykład twardego „ż” i różnicy między „ż” a „rz”

Napisane przez

Ta treść została zaprojektowana i sprawdzona przez zespół pedagogiczny coLanguage. O coLanguage

Profile Picture

Joanna Majchrowska

magister filologii hiszpańskiej

University of Lodz

University_Logo

Polska


Ostatnia aktualizacja:

piątek, 10/10/2025 20:55