Richtlijnen tijdens het lesgeven +/- 15 minuten

Leer de gebiedende wijs om instructies te geven met basisstammen zoals 'Loop', 'Kijk', 'Zoek' en maak verzoeken vriendelijker met woorden als 'eens', 'even' en 'toch'.
  1. Stam van het werkwoord is de basis voor jij.
  2. De stam kun je ook gebruiken als je tegen meerdere personen praat.
PersoonGebiedende wijsVoorbeeld
jij stamZoek het adres op.
u (formeel)stam + t + onderwerpZoekt u het adres, alstublieft.
algemeeninfinitiefNiet op het gras lopen! 

Uitzonderingen!

  1. Gebruik eens, maar, even, toch om je verzoek vriendelijker te maken.

Oefening 1: Gebiedende wijs

Instructie: Vul het juiste woord in.

Toon vertaling Toon antwoorden

Kijkt, wandelen, Loop, Ga, Luistert, Stop, Zoek, Neem

1. Gaan:
... rechtdoor tot aan het station.
(Ga rechtdoor tot aan het station.)
2. Zoeken:
... snel een ziekenhuis in de buurt.
(Zoek snel een ziekenhuis in de buurt.)
3. Wandelen:
Niet in de foute richting ....
(Niet in de foute richting wandelen.)
4. Stoppen:
... bij de halte naast het park.
(Stop bij de halte naast het park.)
5. Luisteren:
... u even goed naar mijn instructies.
(Luistert u even goed naar mijn instructies.)
6. Kijken:
... u even op de kaart.
(Kijkt u even op de kaart.)
7. Nemen:
... linksaf bij de volgende straat.
(Neem linksaf bij de volgende straat.)
8. Lopen:
... naar het centrum voor meer winkels.
(Loop naar het centrum voor meer winkels.)

Oefening 2: Meerkeuze

Instructie: Kies de juiste oplossing

1. ______ rechtdoor tot het verkeerslicht.


2. ______ eens aan de overkant bij het station.


3. ______ de eerste straat links en ga dan rechtdoor.


4. ______ even het gemeentehuis op aan het plein.


5. ______ rechtsaf bij het stoplicht, toch?


6. ______ even bij het bushokje, alsjeblieft.


Inleiding tot de gebiedende wijs

In deze les maak je kennis met de gebiedende wijs in het Nederlands. Dit is de vorm die je gebruikt om directe instructies, bevelen of verzoeken te geven, zoals in de voorbeelden Loop, Kijk en Zoek. Deze wijze is heel praktisch in het dagelijks leven, bijvoorbeeld bij het geven van aanwijzingen of het vragen om iets te doen.

Vorming van de gebiedende wijs

Gebiedende wijs voor jij en meerdere personen

Voor jij gebruik je de stam van het werkwoord, dat is het deel van het werkwoord zonder uitgangen. Bijvoorbeeld bij zoeken is dat zoek. Dezelfde stamvorm gebruik je ook als je tegen een groep mensen spreekt.

Formele vorm met u

Wanneer je formeel spreekt tegen iemand, gebruik je de stam plus -t gevolgd door het onderwerp u. Dit klinkt beleefd en wordt vaak gebruikt in officiële of zakelijke situaties. Bijvoorbeeld: Zoekt u het adres, alstublieft.

Algemene instructies

Voor algemene waarschuwingen of borden gebruik je vaak de infinitief van het werkwoord, zoals in Niet op het gras lopen!

Tips voor een vriendelijke toon

Om een bevel vriendelijker te maken, kun je woorden toevoegen zoals eens, maar, even en toch. Deze woorden zorgen ervoor dat de boodschap uitnodigender en minder streng klinkt.

Belangrijke woorden en voorbeelden

  • Zoek - Zoek het adres op.
  • Loop - Loop rechtdoor tot het verkeerslicht.
  • Kijk - Kijk eens aan de overkant bij het station.
  • Neem - Neem de eerste straat links.
  • Sla - Sla rechtsaf bij het stoplicht.
  • Wacht - Wacht even bij het bushokje.

Verschillen tussen instructietaal en Nederlands

Omdat je deze les in het Nederlands volgt om Nederlands te leren, zijn er geen vertalingen van de gebiedende wijs nodig. In het Nederlands gebruik je direct de stam of infinitief, terwijl in andere talen soms andere vormen of specifieke beleefdheidsvormen nodig zijn. Let vooral op het gebruik van beleefde vormen met u en de toevoeging van woorden als even en eens om het vriendelijker te maken. Dit zijn praktische nuances die je helpen bij het natuurlijk communiceren.

Geschreven door

Deze inhoud is ontworpen en beoordeeld door het coLanguage pedagogisch team. Over coLanguage

Profile Picture

Kato De Paepe

Zakendoen en talen

KdG University of Applied Sciences and Arts Antwerp

University_Logo

Laatst bijgewerkt:

donderdag, 17/07/2025 18:41